Agata Flaga

Wykład z okazji inauguracji roku szkolnego 2022/23 w Zespole Szkół im. Św. Jadwigi Królowej w Żegocinie.

Temat: „Zachował ją Bóg dla naszych czasów”  - srebrny jubileusz kanonizacji św. Jadwigi .

W bieżącym roku przypadły uroczyste obchody srebrnego jubileuszu kanonizacji św. Jadwigi Królowej. 8 czerwca 2022 minęło bowiem 25 lat od chwili gdy papież rodak Jan Paweł II ogłosił na Krakowskich Błoniach  Jadwigę Andegaweńską  świętą. Z tej okazji w Krakowie odbyło się wiele spotkań naukowych, wykładów i konferencji poświęconych św. Jadwidze. Moje dzisiejsze wystąpienie jest owocem udziału w tych wydarzeniach.

„Zachował ją Bóg dla naszych czasów” – słowa biskupa Wacława Świeżawskiego o Jadwidze Królowej, wydają się dziś bardzo aktualne. 25 lat temu w Krakowie Jan Paweł II zauważył, że Jadwiga musiała czekać 600 lat na ogłoszenie świętą. To wiele stuleci, szmat  dziejów, a co ciekawe, właśnie dla nas – ludzi żyjących w XXI wieku staje się Ona wzorem do naśladowania:  powstało zgromadzenie zakonne Sióstr Jadwiżanek, działa prężnie Sodalicja św. Jadwigi, liczne miasta obierają sobie jej patronat –  (m.in.: Radomsko od 2000, Inowrocław od 2007 i inne) Jadwiga patronuje wyższym uczelniom, od roku 2006 także Uniwersytetowi  Rzeszowskiem – wspominam o tym ponieważ Zarząd Ogólnopolskiej Rodziny Szkół Jadwiżańskich podjął rozmowy z rektorem tej uczelni na temat ufundowania indeksu w corocznym konkursie wiedzy o św. Jadwidze.  Jadwiga patronuje ponad 200 szkołom – w tym naszej żegocińskiej od roku  2003. Należy zaakcentować , że w bieżącym roku szkolnym czeka nas także kolejny jubileusz jakim jest 730 lecie istnienia gminy Żegocina. Przed 30 laty, aby uczcić 700 lecie naszej gminy mądre i dalekowzroczne ówczesne władze z panem wójtem Jerzym Błoniarzem powołały szkołę - właśnie liceum, w auli którego teraz jesteśmy. Inwestowanie w naukę jest najmądrzejszym sposobem wydawania pieniędzy. W tym roku będziemy świętować wielki jubileusz 30-lecia istnienia naszego Zespołu Szkół. Tak jak królowej Jadwidze najwięcej chwały przyniosło odnowienie Akademii Krakowskiej, ponieważ skutki tej decyzji sięgają współczesności ( Uniwersytet działa, kształci studentów), tak samo najmądrzejszą decyzją wtedy 30 lat temu było uczczenie 700 lecia istnienia Żegociny przed powołanie do życia szkoły średniej. Nasi absolwenci piastują odpowiedzialne stanowiska, kierują firmami, są odpowiedzialnymi ludźmi.

Jadwiga jest przykładem dla świeckich. Wśród 35  kanonizowanych Polaków jest tylko 4 świeckich:

1.      Krystyn – kucharz należący do grona pięciu pierwszych polskich braci męczenników,

2.      św. Kazimierz królewicz

3.      Jadwiga Śląska

4.       Jadwiga Andegaweńska[1].

Duchowość św. Jadwigi pozostawała pod wpływem dwóch nurtów: franciszkańskiego i devotio moderna.

Prowincja węgierska franciszkanów została założona jeszcze za czasów św. Franciszka.  Na dworze Andegawenów idee franciszkanizmu czyli: miłość do świata, radosna wiara w Boga, braterstwo i ubóstwo były bardzo popularne i w tym duchu wychowywano królewskie dzieci – także Jadwigę.

Devotio moderna  (łac.: „nowoczesna pobożnośc”) to nurt pobożności rozwijający się wśród zamożnych i wykształconych mieszczan. Polegał na propagowaniu ideałów ubóstwa i miłosierdzia. Twórcą ruchu był Gerard Groot, był on bardzo popularny w XIV i XV wieku. Jadwiga była pod wyraźnym wpływem tej pobożności. To podłoże duchowe wpłynęło na czyny i decyzje królowej. [2] Po przybyciu do Polski podejmuje ważne decyzje, wiele z nich dziś zaskakuje i jest świadectwem niespotykanej dalekowzroczności monarchini. Wymienię niektóre:

1.      W 1391  r. królowa Jadwiga ufundowała w katedrze na Wawelu nowy ołtarz dedykowany św. Annie, matce NMP. Jadwiga ufundowała nie tylko ołtarz św. Anny, ale także założyła fundusz mszalny. Do obowiązków altarysty należało odprawienie 3 mszy św. w tygodniu przy tym ołtarzu: w poniedziałki za wszystkich zmarłych, we środę o odpuszczenie grzechów, a w piątek o Krzyżu św. Jadwiga poleca by w poniedziałki odprawiano mszę św. za wszystkich zmarłych. My zamawiając intencję mszy św. za zmarłych myślimy przede wszystkim o swojej rodzinie, o zmarłych ze swoich rodzin. Tymczasem św. królowa Jadwiga poleca modlić się za wszystkich zmarłych. Druga intencja mszy św. odprawiana we środy także jest niezwykła: o odpuszczenie grzechów. Nie o zdrowie ciała, nie o błogosławieństwo Boże, ale o zdrowie duszy. To zdumiewające, że tak dojrzałe intencje nosi w swoim sercu przecież dopiero 17-letnia dziewczyna-królowa. Trzecia intencja mszy św., fundowana przez Jadwigę to wotywa o św. Krzyżu. Msza św. o Krzyżu przy ołtarzu św. Anny. Jadwiga patrzy na życie św. Anny i na swoje w perspektywie krzyża[ por.:ks. prof. J. Urban, Homilia wygłoszona w parafii na Woli Justowskiej w Krakowie z okazji przyjęcia relikwii św. Jadwigi Królowej].

2.      Ważnym dokonaniem  monarchini była fundacja wydziału teologicznego dla odnowy Uniwersytetu. Dzięki tej decyzji Jadwiga nie tylko przyczyniła się do podniesienia rangi Uniwersytetu w Krakowie, ale także zadbała o pogłębienie wiary chrześcijańskiej w Ojczyźnie, troszczyła się o formację misjonarzy i  ewangelizację pogan. Studia  teologiczne na poziomie uniwersyteckim miały zapewnić pogłębioną formację intelektualną i duchową .Uniwersytet w Krakowie, odnowiony na wzór paryskiej Sorbony, wprowadził Polskę na ścieżki europejskie, zyskując znaczenie międzynarodowe.

Jej dokonania dla tej uczelni przypomina monumentalny obraz Antoniego Piotrowskiego, umieszczony w Sali senackiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Obraz w naszej szkolnej auli jest kopią tego właśnie dzieła.

3.      Wiara była dla Jadwigi wartością najważniejszą, była świadoma obecności  Chrystusa w Eucharystii  na ołtarzu i w   sobie. Czarny hebanowy krzyż w katedrze wawelskiej był świadkiem jej rozmów z Jezusem. Widnieje na nim łaciński napis:  Ten Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa ukrzyżowany wizerunek przemówił do świętej Jadwigi Królowej Polski.  Ołtarzem od 1415 roku opiekowali się profesorowie Akademii Krakowskiej, a  najważniejszym ich obowiązkiem było wygłaszanie tam kazań w języku polskim. I do dziś ten właśnie krzyż jest cenną relikwią dla Polaków. Przy Jej grobie kolejne pokolenia naszych rodaków czerpały zachętę i moc do poświęcenia w obronie Narodu w czasie zaborów i okupacji.

4.      Małżeństwo z Jagiełłą otworzyło drogę Litwie do Kościoła. Przez ten związek doprowadziła do połączenia dwóch państw w nowe mocarstwo.   Jako król  i żona króla Władysława Jagiełły troszczyła się wzrost wiary przez: chrzest Litwy, sprowadzanie tam zakonników i fundowanie klasztorów.

5.      Zapisała Uniwersytetowi wszystkie swe kosztowności. Pochowana została z drewnianymi regaliami. Sczerniałe drewniane insygnia władzy królewskiej wydobyte z Jej grobu są dla współczesnych świadectwem mądrego wydawania pieniędzy, inwestowania w naukę

6.      Psałterz Floriański . Jadwiga zatem jako osoba świecka jest zachętą dla świeckich do wzięcia odpowiedzialności za przekaz wiary. Wiemy, że  czytała Biblię oraz  dzieła świętych, dla niej przetłumaczono na język polski Psałterz, zwany dziś Psałterzem Floriańskim.

7.      Maria i Marta – dewiza Jadwigi: znak przeplecionych ze sobą dwóch gotyckich liter „mm” symbolizujących jedność ewangelicznej Marii wsłuchanej w Jezusa z działającą Martą , połączenie modlitwy i czynu. To dominikanin Henryk Bitterfeld napisał dla monarchini traktat „O życiu aktywnym i kontemplacyjnym”, a Jadwiga wcieliła go w życie, ucząc się niewyobrażalnej ufności.

„Modliła się o dziecko. Niezależnie od płci jej dziecko stawało się następcą tronu, byłoby królem. Jadwiga modli się i po latach zostaje wysłuchana. Z radości eksplodował Jagiełło, nie czekając urodzin już zapraszał gości na chrzciny. Jej pokój chciał ozdobić perłami i drogimi kamieniami. Także wielki książę litewski Witold na wieść o tym, że Jadwiga jest w ciąży ofiarował srebrną kołyskę dla dziecka, które się miało narodzić. Tylko Jadwiga zachowuje spokój. W liście do męża króla Władysława Jagiełły napisała: „już dawno się wyrzekłam przepychu tego świata i nie chcę z niego korzystać. W niebezpieczeństwie śmierci, które często występuje przy porodzie, Panu Bogu, który mnie uwolnił o hańby bezpłodności i obdarzył macierzyństwem, chce się podobać nie w blasku drogich kamieni i złota, ale w pokorze i łagodności”. Tymi słowami Jadwiga potwierdziła swoją gotowość na to  co ma nadejść,  jeśli to będzie cierpienie, przyjmie je, jeśli to będzie śmierć, to ją przyjmie. Nie myśli o sobie, myśli o dziecku. Jadwiga rodzi córkę Elżbietę Bonifację. Dziecko było tak słabe, że tego samego dnia biskup krakowski je ochrzci. Po trzech tygodniach dziecko umiera. Jadwiga przeżyła śmierć swojego pierworodnego dziecka i w kwiecie wieku czekała na własną. Przeżyła coś niewyobrażalnego, i to jak przeżyła.  To dlatego mamy pełne prawo postawić w jednym rzędzie wiarę Abrahama i wiarę Jadwigi. To dlatego możemy ją stawiać w jednym rzędzie z tymi, których życie jest świadectwem wiary i ufności, poświęcenia i miłości”[J. Urban, Homilia wygłoszona na woli Justowskiej, j.w.].   

Jadwiga reprezentuje najbardziej oczywisty model kobiecego zaangażowania w Kościół – przez troskę o przekaz wiary  i wiedzy. Jej model świętości nie był oparty o śmierć męczeńską –  ale o zwykłe codzienne życie zgodne z dekalogiem.

 „Czasy królowej Jadwigi to w naszej historii początek epoki mocarstwowości. To są także lata, w których Polska zażywała pokoju. Historycy napisali, że na kartach naszej historii niewiele jest takich okresów
i takich monarchów, o których by tak dobrze pisano, jak o okresie współrządów Jadwigi i Jagiełły. Do tego zgodnego głosu historyków 50 lat temu dopisał się kard. Karol Wojtyła teolog, etyk i filozof. W jednym z kazań  nazwał św. Jadwigę najpiękniejszą postacią kobiecą w naszych dziejach. Tę kategorię piękna nie odnosił jedynie do jej urody, ale do tego co pojęcie piękna wyraża.   W filozofii, podobnie jak w estetyce jest to kategoria harmonii. Rzeczywiście w Jadwidze była jakaś niezwykła harmonia. Harmonia między tym co zewnętrzne, a tym co wewnętrzne, między jej wyglądem i jej obyczajami. Była, jest i pozostanie ideałem kobiety. Zanim dał temu wyraz kard. K. Wojtyła, uczyniło to setki osób na kartach naszej historii, począwszy od jej współczesnych”[3]. 

 „Zachował ją Bóg dla naszych czasów” i patronuje naszej j szkole w 730-lecie istnienia Żegociny.